Przegląd Australijski
Image Map

Strona
główna
Australia
z oddali
Świat Tubylców
Australijskich
Wędrówki
kulinarne
Piórem,
Pędzlem i...
„Panorama”
- miesięcznik
Ostatnia aktualizacja: 29.12.2012

Komiks o Sir Strzeleckim

marzec 2010

Anna Habryn i Adam Fiala z Perth prezentują...


Na australijskim rynku ukazała się pierwsza na świecie popularna publikacja o Pawle Edmundzie Strzeleckim, polskim podróżniku i naukowcu, który nadał imię Górze Kościuszki. Jej tytuł brzmi: „Ballad of an Explorer or Life and Deeds of Sir Paul Edmund de Strzelecki”.

„Ballada o odkrywcy czyli życie i przygody Sir Pawła Edmunda Strzeleckiego” zawiera żartobliwą obrazkową biografię podróżnika, autorstwa Adama Fiali, oraz zupełnie serio potraktowane kalendarium życia Strzeleckiego, zaopatrzone poetyckim komentarzem pióra Anny Habryn. Oboje autorzy książki mieszkają w Perth.

– Książki, w języku polskim i angielskim, powstały szybko – mówi Anna Habryn. – Namówiłam Adama Fialę najpierw na wzięcie udziału w konkursie na rysunek ogłoszonym przez Ernestynę Skurjat-Kozek na festiwal w Jindabyne 2009. Adam narysował kilka obrazków i dostał nagrodę. W tym czasie przeczytał też mój projekt scenariusza filmu o Pawle Edmundzie Strzeleckim i zdecydował się narysować więcej, czyli całą historię życia tego polskiego bohatera w około pięćdziesięciu obrazkach. Ja do tego dodałam suche fakty z datami oraz dwa wiersze: na początek i na koniec tego opracowania. I tak powstała ta książka.

Ojciec Adyny, zubożały ziemianin Adam Turno, chce córkę wydać za mąż bogato i krzywym okiem patrzy na Pawła Strzeleckiego.

Na łamach „Pulsu Polonii” Witold Łukasiak ocenia: Komiks Adama Fiali jest typowy w jego stylu. Karykatury rysowane są oszczędną kreską, a żartobliwe proste teksty, kierowane raczej do młodzieży. Kalendarium Anny Habryn jest rzeczowe i oparte na faktach historycznych (z małym wyjątkiem), co w przypadku Strzeleckiego nie jest wcale łatwe. Zgodnie z jego wolą dokumenty, listy i wszystkie papiery zostały po śmierci spalone. Z upływem lat rzeczywiste fakty były zastępowane mitami i legendami. Na przykład historyjka, że Strzelecki w pałacu Adama Turno w Więckowicach udzielał korepetycji jego synowi Wincentemu i tam poznał młodszą siostrę Wincentego, Adynę. Powtarza to autorka kalendarium, chociaż w wersji angielskiej zastrzega się, słowem „probably”.

1813. Paweł nawiązuje romans z Amelią, niewiele starszą od siebie mężatką. Po wyjściu sprawy na jaw wybucha skandal. Paweł wyjeżdża do Krakowa.

Anna Habryn

Sześć lat temu na naszych łamach w tekście zatytułowanym „Pokochać Strzeleckiego, docenić Kościuszkę...” Anna Habryn powiedziała między innymi:

– Zainteresowałam się Strzeleckim, bo jest to postać właściwie mało znana zarówno wśród Polaków jak i wśród Australijczyków, a na pewno nie zasługuje ona na zapomnienie. Od innych podróżników, a szczególnie od „zdobywców” Australii różni go to, że swoim wyprawom stawiał cel naukowy i zostawił po sobie wymierny dorobek w postaci map, pomiarów i książki. Mówię o wydanej w 1845 roku w Londynie „Physical Description...”, która była w ogóle jedną z pierwszych, a na pewno w tamtych czasach najpoważniejszą z naukowych publikacji o Australii. Ale najbardziej fascynuje mnie w tej postaci tajemnica, która otwiera pole dla wyobraźni... Jest kilka książek o Strzeleckim. Na podstawie niewielu znanych faktów z jego biografii kilkakrotnie próbowano zrekonstruować jego psychologiczny portret. W zależności od nastawienia autora lub autorki wychodzą z tego peany lub paszkwile. A ja widzę w losach Strzeleckiego podobieństwo do losu wielu współczesnych nam polskich emigrantów: samotność wśród obcych, niemożliwość zupełnego wtopienia się i zasymilowania, dążenie do zaznaczenia swojej obecności na świecie, romantyczną wiarę w swoje posłannictwo. Sądzę, że Strzelecki musiał znać „Odę do młodości”, tę samą, którą wbijaliśmy na pamięć w szkole. Wygląda na to, że usiłował „wylatywać nad poziomy”. Stąd jego wizja nowoczesnego świata wielu kultur i harmonijnie żyjących ze sobą narodów, świata bez niewolnictwa, a Australii jako ziemi wolnych ludzi. Stąd też i entuzjazm dla rozwoju techniki i cywilizacji, stąd jego poszukiwania nie tyle złota, co węgla... Wyprzedzał w tym swoich współczesnych. Można by go ponadto uznać za pierwszego ekologa, i pierwszego, jeszcze przed Bronisławem Malinowskim, antropologa kultury. Zresztą – był dla swoich współczesnych i długo potem, postacią wybitną. To chyba wystarczy, żeby starać się więcej o nim dowiedzieć.

Spotkanie z Aborygenami opisane w dzienniku Strzeleckiego

„Zatrzymaj się, na miłość Boską! – zawołał mój tubylczy przewodnik – zatrzymaj się, albo zginiemy!” Powstrzymany przez niego stanąłem; zmieniliśmy kierunek, szybko dotarliśmy do podnóża wzniesienia i zamiast wejść w krąg obozowisk, przycupnęliśmy około sześćdziesiąt jardów od nich. Kwadrans minął, kiedy kawałek palącej się szczapy rzucono ku nam od najbliższego szałasu. Mój przewodnik wtedy ostrożnym krokiem ruszył żeby go podnieść; wróciwszy rozpalił ogień, położył na nim oposa, którego mieliśmy w zapasach... Po następnych dziesięciu minutach kalebasa wody została przyniesiona przez starszą kobietę, postawiona w połowie drogi między ich ogniem a naszym. Za nią pojawiła się ryba, położona na schludnym kawałku kory, która, tak jak paląca się szczapa, została przyniesiona do naszego ogniska przez przewodnika. Głód i pragnienie zostało wkrótce zaspokojone i (...) nakazano nam, żebyśmy wrócili, skąd przyszliśmy.


Adam Fiala

„Ballad of an Explorer or Life and Deeds of Sir Paul Edmund de Strzelecki” oraz „Ballada o odkrywcy czyli życie i przygody Sir Pawła Edmunda Strzeleckiego”, to102 strony formatu A5 wydane przez Wydawnictwo Miniatura w Krakowie, 2009.

– Promocja angielskiej wersji książki odbyła się 24 października 2009 w Perth z udziałem licznie przybyłych gości i z występami – mówi Anna Habryn. – Aktorzy teatru Scena 98, którzy na Pol-Art w Adelajdzie wystawili „Balladynę” Juliusza Słowackiego, przedstawili dwie piosenki z mojej sztuki o Strzeleckim zatytułowanej „Portret z kobietami”. Sztuka przedstawia Strzeleckiego i jego rolę w historii z kilku punktów widzenia i w perspektywie czasu. Sztuka (w formie śpiewogry) będzie wystawiona w Perth w języku angielskim, pod koniec kwietnia 2010. Teatr przewiduje pokazanie jej w kilku innych miastach, a potem wystawienie jej także po polsku. Do wystawienia „Portretu z kobietami” przymierza się również teatr Fantazja z Sydney. Na podstawie sztuki napisałam również tekst słuchowiska radiowego, które czeka na swoją realizację na antenie.

Anna Habryn jest założycielką Mt Kosciuszko Inc. http://www.mtkosciuszko.org.au/pol1024.htm Strona internetowa MtKosciuszko oraz prezentacja multimedialna „Paweł Edmund Strzelecki” została na grodzona II nagrodą przez jury na Festiwalu Multimedialnym „Polskie Ojczyzny 2009” w Częstochowie w kategorii stron i biuletynów internetowych. Administratorem tej strony jest Zdzisław Leliwa. Podczas Festiwalu odbył się X Salon Książki Polonijnej, na którym zaprezentowano oba wydania (w języku polskim i angielskim) „Ballady o odkrywcy...”


Lidia Mikołajewska


W ramkach: fragmenty tekstów „Ballady o odkrywcy czyli życie i przygody Sir Pawła Edmunda Strzeleckiego”



Poleć ten artykuł znajomemu | zobacz co słychać na forum
Copyright © Przegląd Australijski 2004-2011